هُوَ الّذی بَعَثَ فِی اْلأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ. (جمعه: 2)

اوست خدایی که در میان جمعیت درس نخوانده، پیامبری را از خود آنان مبعوث کرد، تا آیات الهی را بر آنان بخواند و آنان را پاک سازد و کتاب و حکمت تعلیم دهد، هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.

قرآن کریم، سند جاودانگی بعثت است. بعثت، همزاد قرآن است و با قرآن آغاز می شود. خداوند در قرآن، از بعثتپیامبران و اهداف آن سخن به میان آورده است. در آیه دوم از سوره جمعه، نکته هایی درباره بعثت پیامبران وجود دارد که به برخی اشاره می کنیم:

 

1. هو الذی بَعَثَ: برانگیزاننده پیامبران، خداوند است. به بیان دیگر، بعثت پیامبران، به ویژه پیامبر اسلام با آن ویژگی هایی که جز از راه اعجاز نمی توان تفسیر کرد، نشان عظمت خداوند و شاهکار آفرینش اوست.

2. فی الامیین: علم نبوت و رسالت در کتاب ها نیست، بلکه علم لَدُنی و از سوی خداوند است. پیامبر اسلام از میان قشر درس نخوانده برخاست و همین مسئله، دلیل حقانیت اوست؛ زیرا کتابی مانند قرآن با آن همه محتوای عظیم و ژرف نمی تواند زاییده فکر بشر باشد.

3. رسولاً منهم: پیامبران از قشرهای متوسط یا پایین جامعه و از جنس خود مردم اند.

 

4. یتلوا علیهم: مطالعه آیات الهی، مقدمه و لازمه تزکیه نفس است. انسان در پرتو قرآن از هرگونه شرک، کفر، انحراف و فساد، پاک و پاکیزه می شود و کتاب و حکمت می آموزد.

5. یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ: پاک شدن صحیفه دل، مقدمه تعلیم آیات الهی است.

6. در آیه شریفه یادشده، هدف بعثت در سه امر خلاصه شده است: یکی جنبه مقدماتی دارد و آن، تلاوت آیات الهی است که با تلاوت آن، جهان تازه ای پیش چشم جهانیان باز شد و مردم با حقایق زندگی آشنا شدند. دو قسمت دیگر؛ یعنی تهذیب و تزکیه نفس و تعلیم کتاب و حکمت، دو هدف بزرگ و نهایی را تشکیل می دهد. [1]

 

یک جرعه آفتاب

1. پیامبر اکرم(ص)

اِنَّما بُعثِتُ لِاُتَمَّمَ مَکارِمَ الأخلاقِ.[2]

من مبعوث شدم تا بزرگواری های اخلاقی را کامل کنم.

2. پیامبر اکرم(ص)

بُعثِتُ بِمَکارِمِ الأخلاقِ و مَحاسِنِها.[3]

من برای مکارم و نیکی های اخلاقی مبعوث شدم.

 

3. امام علی(ع)

...الی أن بَعَثَ اللهُ سبحانَهُ محمداً رَسولَ اللهِ لإنجازِ عِدَتِهِ و إتمامِ نُبُوَّتِهِ.[4]

...تا اینکه خداوند سبحان، محمد پیامبر خود را فرستاد تا وعده خویش را به انجام رساند و سلسله نبوتش را کامل کند.

4. امام مهدی(عج)

إن اللهَ بَعَثَ مُحَمَّداً رحمةً لِلعالَمین و تَمَّمَ بِهِ نِعمَتُه.[5]

خداوند، محمد را برانگیخت تا رحمتی برای جهانیان باشد و نعمت خود را تمام کند.

 

5. امام علی(ع)

خداوند او را در زمانی فرستاد که روزگاری بود پیامبری برانگیخته نشده بود. مردم در خوابی طولانی به سر می بردند. فتنه ها بالا گرفته و کارها پریشان شده بود. آتش جنگ ها شعله می کشید، دنیا بی فروغ و پر از مکر و فریب گشته، برگ های درخت زندگی به زردی گراییده و از به بار نشستن آن قطع امید شده بود.[6]

6. پیامبر اکرم(ص)

بُعِثتُ بِالحَنفیَّةِ السَمَحةِ السَّهلَةِ.[7]

من بر اساس آیین پاک ابراهیم(ع) که سهل و آسان است، مبعوث گردیده ام.

7. پیامبر اکرم(ص)

اِنَّ اللهَ اَرسَلِنی مُبَلَّغاً و لم یُرسِلَنی مُتَعَنِّتاً.

خداوند مرا برای تبلیغ و پیام رسانی فرستاده، نه برای سرزنش و تحمیل و مشقت آفرینی.[8]

 

بعثت، تحول الهی

حمید رحمانی

ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد

دل رمیده ما را انیس و مونس شد

نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت

به غمزه، مسئله آموز صد مدرّس شد

سالروز بعثت پیامبر اکرم(ص)، روز بزرگی برای تاریخ و بشریت است. واقعه بعثت، جایگاه ویژه ای در فرهنگ مسلمانان دارد. بعثتدرحقیقت، نقطه آغازین اسلام است. دین اسلام که در سال های نخستین خود با پیروانی اندک و در شرایط سخت آغاز شد، بعدها در سراسر جهان انتشار یافت و دل های فراوان را به سوی خود جذب کرد. این اتفاق بزرگ، در روز دوشنبه 27 رجب سال چهلم عام الفیل روی داد.

به فرمان خداوند، حضرت محمد(ص) مأمور شد مردم را به سوی پروردگار خویش بخواند، پروردگاری که جهان و انسان را آفرید و آنچه را نمی دانست، به او آموخت.

 

اهداف بعثت پیامبران

نخستین و اساسی ترین هدف بعثت پیامبران، دعوت به توحید و یکتاپرستی و نفی هرگونه شرک و طاغوت است. قرآن کریم می فرماید: «ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید».[9]

هدف دیگر بعثت پیامبران، اصلاح فرد و جامعه در تمام جنبه هاست. در زمینه اصلاح اجتماعی، مهم ترین کار پیامبران الهی را می توان در از میان بردن ارزش های جاهلی و کاذب و معیارهای نادرست و جایگزینی ارزش های الهی دانست. یکی دیگر از مهم ترین هدف های بعثت پیامبران، اقامه قسط و عدل در جامعه است. پیامبران مبعوث شدند تا با اجرای احکام الهی و سیراب کردن تشنگان عدالت از منبع فیض الهی، زندگی بشری را رنگ الهی بزنند.

خداوند بزرگ با بعثت پیامبران، با انسان ها اتمام حجت کرده است تا عذر و بهانه ای برای آنان وجود نداشته باشد. عقل انسان، پیامبر درونی و یکی از دو حجت خداوند به شمار می آید، ولی فعالیت های عقلی، خالی از تردید و شک نیست. پس جای این گفته برای انسان وجود دارد که: خدایا! اگر حجت خود را می فرستادی، ما از او پیروی می کردیم و فرد شایسته ای می شدیم. ازاین رو، قرآن فرموده است: «ما هرگز قومی را مجازات نمی کنیم، مگر اینکه پیامبری مبعوث کرده باشیم».[10]

 

بعثت پیامبر اسلام و جهانی سازی

پایه و اساس همه ادیان یکی است، ولی جهانی ساختن و برتری بخشیدن به دین خدا، تنها به دست پیامبر اسلام انجام گرفته است. پیامبر اسلام مبعوث شد تا کار ناتمام پیامبران پیشین را به کمال برساند. نکته مهم این است که ادیان دیگر نمی توانستند مانند اسلام، برنامه های کامل و جاودانی ارائه کنند؛ چون ادیان گذشته برای مخاطب و زمان خاصی فرستاده شده بودند و قابلیت جاودانگی و در نتیجه، جهانی شدن را نداشتند. پس با گذشت زمان دچار تحریف شدند. بنابراین، پیامبر اسلام مبعوث شد تا برنامه کاملی برای انسان به ارمغان آورد. منظور از غالب بودن و غلبه اسلام، غلبه آن در بعد نظامی، سیاسی، منطق و استدلال و محتواست.[11]

 

گفتار مجری

به نام خداوند بی همتا یگانه ای که نعمت بعثت رو بر آخرین فرستاده خود ارزانی داشت تا رسالت او موجب هدایت انسان از تاریکی به نور باشه. یاد باد زیباترین ایام روزگاران، مبعث رسول مکرم اسلام، محمد مصطفی(ص)، فخر کائنات، گنجینه اسرار الهی و مَحرم سراپرده معرفت.

در گذر روزهای سال، روزهایی هستن بس بزرگ. ما وظیفه داریم درباره اون روزها بیشتر بدونیم و فکر کنیم؛ چون سرنوشت ما به چنین روزهایی گره خورده. سالروز برانگیخته شدن گل سرسبد بوستان هستی، حضرت محمد(ص)، یکی از روزهای بزرگ خداست. راستی، تصور کنید اگه پیامبری از سوی خدا برانگیخته نمی شد، ما و دنیای ما، امروزه چه وضعی داشت. اگر کسی نبود که برای ما انسان ها خبر از عالم غیب بیاره، ما چطور با حقایقی غیر از اون چیزهایی که می بینیم یا احساس می کنیم، آشنا می شدیم؟ بله، اگر خاتم پیامبران به رسالت برانگیخته نشده بود، امروز اثری از تمدن درخشان اسلامی و برترین فرهنگ، یعنی فرهنگ اسلامی نبود و به بیان دیگه، از این همه دستاوردهای مادی و معنوی در این جهان پهناور، خبری نبود. خدا رو شکر می کنیم که با بعثت رسول اکرم(ص) بر ما منت گذاشت و ما رو از امت او قرار داد.

 

شاعر بلندآوازه، نظامی، درباره مهربانی و نیک خواهی فرستاده خدا، محمد مصطفی(ص)، به نکته زیبایی اشاره می کنه و می گه:

بر همه سر خِیل و سَر خِیر بود

قطب گران سنگ سبک سیر بود

شمع الهی ز دل افروخته

درس ازل تا ابد آموخته

بار امانت رسالت برای پیامبر آن قدر مهم بود که حاضر نشد آن را با ثروت های مادی و به فرموده خودش ماه و خورشید هم عوض کنه. ازاین رو، پیامبر در راه اجرای رسالتش، سختی های بسیاری تحمل کرد و برای هدایت انسان ها و ابلاغ پیام توحید، بیش از طاقت خود تلاش می کرد. تا جایی که خدا در چند مورد به اون حضرت خطاب کرد: «از اینکه مشرکان ایمان نمی آورند، تو شاید خود را تباه سازی». [12]خود حضرت نیز فرموده که هیچ پیامبری در راه رسالت خود، مثل من سختی ندیده.

حالا وظیفه ما مسلمان ها و امت پیامبر در قبال زحمات آن بزرگوار و پیام بعثت چیه؟ ما چطور و کی می تونیم به خواسته پیامبر که همون پیام بعثته، عمل کنیم؟

پیام مهم بعثت، تحوله. تحول و چرخش کامل از همه انحراف ها و بدی ها به سوی نیکی ها و ارزش های اسلامی و قرآنی که ره آوردبعثته. پیام بعثت، تلاش همیشگی و خستگی ناپذیر اونهاییه که به اسلام و پیامبرش ایمان آوردن. ما مسلمان ها وظیفه داریم در هرجا و هر زمان که هستیم، محیط خودمون رو از آلودگی، سستی، تبعیض و پلیدی پاک کنیم و دنیا رو به محیطی امن و پاک تبدیل کنیم تا در پرتو آموزه های آسمانی رسول خدا(ص) در دنیا و آخرت، دل شاد و پیروز باشیم.

 

 چراغ راه

امام خمینی(ره):

اصل بعثت چه هست؟ نزول وحی یعنی چه؟ این ها از اموری هستند که سربسته و دربسته باقی می ماند. آنچه که ما ازبعثت می توانیم بفهمیم، برکاتی است که از این پدیده حاصل شده است.[13]

امام خمینی(ره):

انگیزه بعثت، نزول وحی و نزول قرآن است و انگیزه تلاوت قرآن، تزکیه است که دل مصفا گردد و قابلیت فهم کلام خدا را پیدا کند.[14]

 

آیت الله خامنه ای:

هر انسان مسلمانی وظیفه دارد که بعثت نبوی را در زندگی شخصی و دنیای خود تحقق ببخشد و با ایمان و عمل و حرکت به سمت هدف هایی که در بعثت نبی اکرم(ص) وجود داشته است، خود را به بهشت سعادت الهی و معنوی واصل و نائل کند.[15]

آیت الله خامنه ای:

روز بعثت تحقیقاً بزرگ ترین روز در تاریخ بشریت است؛ روز ولادت برجسته ترین و شریف ترین مفاهیم و ارزش هاست... .آنچه خدای تعالی به وسیله بعثت، در درجه اول به انسان ها می دهد، ذکر و تذکر و به خود آمدن انسان است.[16]

 

 نکته ها

بعثت رسول خدا(ص)، حکایت پایان یافته ای نیست. حکایت امروز و فردای ماست. همه انسان های دیروز و امروز و فردا مخاطب اویند که فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» آری! رستگاری، نتیجه حتمی توحید است.

بعثت رسول خدا(ص)، از نظر تاریخی، فقط یک بار و در چهارده قرن پیش رخ داده است، ولی این حادثه، برخلاف دیگر حوادث تاریخی و دیگر بعثت ها، یک حادثه تمام شده نیست، بلکه فرآیندی است که همواره دوام و جریان دارد.

قرآن کریم در آیه 164 سوره آل عمران می فرماید: «لَقَدْ مَنّ اللّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً...؛ خداوند با بعثتپیامبر بر مؤمنان منت گذاشت...»؛ یعنی خداوند در میان تمام نعمت هایش، یک نعمت را نعمت بزرگ معرفی می کند که همان نعمتبعثت است. «منت»، که در آیه شریفه آمده، به معنای نعمت بزرگ است، نه به معنای چیزی به رخ کشیدن خداوند در بین نعمت های از قبیل آب، آسمان آفتاب، و بعثت و زنده شدن روح و جان آدمیان را نعمت بزرگ می شمارد.

 

مسئله بعثت پیامبر اسلام، پیش از ظهور آن حضرت مطرح بوده است و بسیاری از اهل کتاب و اعراب مشرک با آن آشنایی قبلی داشته اند. به تصریح قرآن، بشارت ظهور پیامبر خاتم(ص) در تورات و انجیل آمده بود. در این کتاب ها به ویژگی های رسول اکرم(ص) و یارانشان نیز اشاره شده بود.

در آیات شریفه قرآن، انتساب بعثت به «الله» است؛ یعنی هم حشر مردگان، هم قانون مندی های خاص هستی و هم ارسال رسل که نشان از تسلط مطلق اراده و برنامه خدا در اداره جهان هستی است.

در کتاب شریف مفاتیح الجنان به برخی اعمال و مستحبات شب و روز مبعث اشاره شده که عبارت است از: غسل، روزه گرفتن، بسیار صلوات فرستادن، خواندن زیارت حضرت رسول اکرم(ص) و امیرالمؤمنین علی(ع)، خواندن نمازهای مستحب و دعاها.

 

 زلال قلم

سلام بر بعثت، روز برانگیخته شدن خاتم رسولان و نقطه تحول انسان. درود بی پایان خداوند بر مردی که از تبار ابراهیم بود؛ آن سان که بت و بت خانه را شکست. هستی ما نثار تو، ای پیام آور رحمت و صاحب خُلق عظیم! بعثت تو باران ناگهان رحمت بود که با قطره های خود این بوستان غمناک را نمناک کرد و شکوفه های لب فروبسته را شکوفا ساخت. زمین و اهل آن که بر اثر جهل و خرافات پیر شده بود، شاد شد و جوانی یافت و کاینات، وجودی تازه یافت. بعثت نور و تابش فروغ شمع الهی، جان ها را روشن و تن ها را بهاری کرد و شاخه شاخه گل پرورید و گلستان پدید آورد و بهار آفرینش آغاز شد.

فرشته وحی نزد من آمد،

گفت: بخوان!

گفتم: خواندن نمی دانم.

مرا سخت بفشرد، پس رها کرد و گفت: بخوان!

گفتم: چه بخوانم؟

گفت: بخوان: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الّذی خَلَقَ...»

بخوان به نام پروردگار تو که آفرید.

خواندم.

او مرا واگذاشت.

گویا در دل من کتابی نوشته شده بود.

از غار بیرون آمدم. چون به میان کوه رسیدم، آوایی از آسمان شنیدم که می گفت: ای محمد! تو فرستاده خدایی و من، جبرئیلم.

رو به آسمان کردم. فرشته را در صورت مردی دیدم که هر دو گام خود را در افق آسمان نهاده است و می گوید: ای محمد! تو فرستاده خدایی و من، جبرئیلم.

ایستادم؛ به او نگاه می کردم. نه پیش می رفتم و نه پس. چون روی خود را از او برمی گرفتم و به آسمان می نگریستم، همه جا او را می دیدم... .[17]

 

 کوتاه و گویا

بعثت، انقلاب بزرگ بر ضد جهل، گمراهی، فساد و تباهی است.

مبعث، پیام آور عدالت و کرامت انسانی است.

پیام مبعث، خروج انسان از ظلمت و حرکت به سوی نور است.

بزرگ ترین و زیبا ترین ره آورد مبعث، قرآن کریم است.

بعثت، تجلی انوار الهی طلوع خورشید درخشان خاتمیت است.

عید سعید مبعث، آغاز راه رستگاری و طلوع تابنده مهر هدایت و عدالت، بر همگان مبارک باد.

بعثت محمد مصطفی(ص)، تفسیر چگونه زیستن برای انسان است.

معنویت و توجه به مبدأ آفرینش میوه بعثت رسول الله است.

بعثت، روز توحید و آزادگی است. روزی که با بعثت محمد(ص)، جهانی مبعوث شد.

بعثت، انفجار نور درخشان الهی، در ظلمات جهل و خرافات بود.

بعثت، نشانه مهرورزی خدا با خاکیان و باران رحمت بی حد او بر زمینیان است.

بعثت، امید انسان به فردایی روشن است.

بعثت، روز شکست اهریمن و شرک و روز جهانی شدن دین اسلام است.

بعثت، بهار آفرینش است.